Het werk van bewegingstheater Bewth

Bewegingstheater Bewth staat er om bekend architectuur en menselijke beweging tot een indringend theaterbeeld te smeden. De ware hartstocht van Bewth is het tonen van gebouwen in hun ruimtelijke schoonheid. Zoals de schilder Pieter Saenredam dat deed in de zeventiende eeuw. Dat probeerde Bewth, meer dan dertig jaar.

In de Grote of Sint-Bavokerk van Haarlem, de op één na mooiste kerk van Nederland, in de Oude Kerk van Amsterdam, de allermooiste kerk van Nederland, al wordt dat door de kerken van Enkhuizen en Brouwershaven welluidend weerlegd. In de staalfabriek Demka in Utrecht of op de scheepswerf Gusto in Schiedam, kathedralen van ijzer en licht. In Dudoks Raadhuis in Hilversum, in Mendini’s Groninger Museum, bij Quists pompstation op de Petrusplaat in de Brabantse Biesbosch, of in Sijmons’ Thomaskerk in Amsterdam, en op honderd plaatsen meer.

Los wiegend maar stevig berust het werk van Bewth op de ademende en adembenemende aanwezigheid van gebouwen. Toch vormt juist het landschap waarin die gebouwen liggen, gebed in het veen, het zand en de klei van de Lage Landen aan de Zee, de belangrijkste emotionele bron voor Bewth. Een landschap, waarin rivieren afdalen naar dorpen en steden en vervolgens de zee voor zich winnen. Een landschap, waarin de in eeuwen gegroeide steden de gebouwen bevatten waarvan Bewth met alle middelen van theater en aandacht de ruimtelijke schoonheid heeft willen tonen. Nu het met de voorstellingen van Bewth is gedaan, resten ons voornamelijk foto’s om ons werk aanschouwelijk te maken.

Het begin van de feitelijke geschiedenis van het werk ligt in 1965 en de volgorde van de ruim tweehonderd foto’s, en ook het korte feitenrelaas, bewandelen de chronologische weg. Maar de eerste twee foto’s uit dit boek vallen buiten die volgorde. Zij stammen uit 1997. Zij tonen een landschap, én een uitzicht op dat landschap, als een hommage aan het fundament van onze gebouwen, het Nederlandse landschap.



Drie door Bewth bespeelde gebouwen springen naar voren als wij denken aan een specifieke verbinding met dat landschap. Het eerste ligt in een weidegebied, het tweede midden in het water op de grens van stad en ommeland, en het derde tegen een hectische boulevard aan de zeekant. Drie gebouwen met komaf en eigenheid. Het betreft de Zuidervermaning in Westzaan, het Groninger Museum en het museum Beelden aan Zee in Scheveningen.



De Vermaning, een doopsgezinde houten schuilkerk die in 1731 voltooid werd, zal zich mogelijk wel verwonderd hebben ‘saam te zijn’ met de twee andere gebouwen, elk nog geen tien jaar oud en opgetrokken uit beton, staal en glas. Gebouwd als een Noord-Hollands hooihuis, door de bouwmeesters Kornelis Kuijper Blauw, Willem Cornelis Decker en Klaas Valck, ligt de Vermaning parmantig hoog op zijn penanten of voetingen in het veenweideland, afgewend van het lint waarop Westzaan zich smal en eindeloos afrolt.



Het Coop Himmelb(l)aupaviljoen van het Groninger Museum ligt, zoals het hele museum van Mendini, in de vroegere zwaaikom, het keerpunt in de scheepvaartroute rondom Groningen. De bouwmeesters Prix en Swiczinsky ontwierpen een gebouw met kracht en tegenkracht, met contre-poids zoals de mimetechniek waar Bewth schatplichtig aan is dat zo mooi formuleert. Een vreugde van krachtige nonsens en grillige ruimtelijke verhoudingen, zowel inwendig als uitwendig.



Het museum Beelden aan Zee, van bouwmeester Wim Quist, ligt, in grote harmonie, verzonken in het laatste stuk duin van de Scheveningse boulevard en vormt in een zee van veranderend licht een oase van stilte en rust, met in de ramen van de zeezaal een gevat uitzicht naar de verre overkant. In een tijdspanne van twee jaar, te beginnen in 1998, maakte Bewth drie producties in deze gebouwen.

(deze tekst is een samenvatting uit: BEWTH VOLTOOID samengesteld door Carol Schade en Ben Zwaal, met een tekstbijdrage van Klaske Bruinsma, en in 2005 verschenen bij uitgeverij THOTH te Bussum)